Fryga i trawnik na pl. Zamenhofa. Jeszcze nie ma, a już się nie podoba

Od kilku lat w mieście toczyły się dyskusje, żeby w przestrzeni miejskiej pojawiła się sztuka współczesna. Z inicjatywą wyszedł klub 13muz. Jako organizator festiwalu inSPIRACJE zaproponował cykl, w którym raz w roku jeden z artystów goszczących na festiwalu umieszczałby w Szczecinie jedną ze swoich prac. Jako pierwsza stanie „Fryga”Maurycego Gomulickiego. 7-metrowa rzeźba, ważąca 7,5 tony stanie na pl. Zamenhofa, który docelowo ma stać się przedłużeniem Deptaku Bogusława.

- Fryga, czyli kręcąca się zabawka, w słonecznych kolorach będzie się kojarzyć z ruchem, ponieważ stanie na rondzie w miejscu, w którym spotykają się ludzie - mówi Rafał Roguszka, dyrektor klubu 13muz.

Lokalizacja rzeźby była długo wybierana i dyskutowana.

- Rozważaliśmy różne lokalizacje, ponieważ chcieliśmy, żeby rzeźba stanęła w ważnym miejscu dla miasta i w pierwszej kolejności myśleliśmy o al. Wojska Polskiego - mówi Jarosław Bondar, achitekt miasta. - Tam jednak nie było dobrego miejsca i ostatecznie wybraliśmy plac Zamenhofa.

Rzeźba bardzo się spodobała radnym z komisji ds. kultury, którzy uznali, że to dobry początek dla miasta, w którym w ostatnich latach stawały głównie pomniki o treści martyrologicznej. W tej sytuacji sztuka współczesna może urozmaicić przestrzeń publiczną.

- W zeszłym roku zostałem zaproszony przez 13muz do zrealizowania obiektu w przestrzeni publicznej Szczecina - mówi Maurycy Gomulicki. - Sytuacja była o tyle szczególna, że to nie ja szukałem miejsca interakcji - potencjalne lokalizacje zostały z góry wyznaczone przez współpracujących z tą instytucją kultury miejskich urzędników. Na początku czułem się trochę niepewnie - sam najprawdopodobniej wybrałbym jakąś dzikość miejską, romantyczne ustronie, zieleń, skwer, park, eksplanadę, a tymczasem dostałem Plac Zamenhofa - prestiżową i szalenie zdeterminowaną lokalizację w centrum miasta. Postanowiłem jednak podjąć to wyzwanie - jeżeli wierzymy w sens naszej pracy, powinna ona obronić się w każdym kontekście.

Maurycy Gomulicki pojawił się w Szczecinie na początku maja i osobiście nadzorował przygotowanie miejsca ekspozycji.

- Moja rzeźba to gigantyczne wrzeciono, przeskalowana dziecinna zabawka, sznur ogromnych korali - mówi autor. - Wertykalna a jednak nie falliczna, pozbawiona podstawy, przez co niezwykle lekka, jest bardzo kobieca, kusić chce każdym swoim elementem. Negocjacje dotyczące koloru były bardzo trudne - monochrom czy bi-kolor? Czarna, czerwona czy pomarańczowa? Ja miałem ochotę na rudymentarną triadę, pociągało mnie też tropikalne, “brazylijskie” połączenie cytrynowej żółci i soczystej zieleni. Ostatecznie wybrano wersję żółto-czerwoną - płomienistą, szalenie jaskrawą i witalną. Niech więc tętni kolorem - komuś się to pewnie nie spodoba - trudno, ktoś inny może głębiej zaczerpnie powietrza, uśmiechnie się, pomknie tańczyć - wspaniale. Życie to dynamika, nieustanna zmiana - mutacja jest kluczem do ewolucji - niech się dzieje - niech zawiruje świat

Ustawienie rzeźby będzie kosztować 200 tys. zł. To koszt praw autorskich, transportu, instalacji. Co roku w budżecie miasta ma się znaleźć taka sama kwota na kolejne dzieło sztuki.

Ten pomysł nie podoba się wielu mieszkańcom Szczecina, którzy masowo piszą o tym na Facebooku. Z tego powodu postanowiliśmy zrobić sondę na ten temat.

- Ze sztuką współczesną trudno jest dyskutować, ja tego nie rozumiem, wolę starą sztukę - mówi jeden z mieszkańców w sondzie ulicznej.

- Wygląda to tak, jakby ktoś nałożył na siebie kilkanaście poduszek. Myślę, że są ważniejsze rzeczy do załatwienia niż stawianie klocków w centrum miasta - mówi inny mieszkaniec.

Klub 13muz zorganizował w minioną niedzielę spotkanie, na którym przedstawiono założenia całego projektu, ale pojawiły się tylko dwie osoby. To niewiele w porównaniu z całą masą osób, które krytykują w internecie.

- Polacy się przyzwyczaili do czegoś, co jest szare, a artysta zaproponował coś kolorowego i trudno jest to zaakceptować - mówi prof. Kamil Kuskowski, Dziekan Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie. - Poza tym nie jest to pomnik nikogo znanego, tylko sztuka współczesna. Ludziom nie przeszkadzają brzydkie migające neony typu: lombard czy skup złota, ale przeszkadza im sztuka współczesna. Polska jest jeszcze zaściankiem, jeśli chodzi o sztukę w przestrzeni publicznej. Ludzie muszą się przyzwyczaić do pewnych rzeczy. Nasza filharmonia też na początku wzbudziła falę hejtu. Dopiero jak się okazało, że otrzymała kilka nagród, liczba jej przeciwników zmalała, chociaż nadal są osoby, którym ona się nie podoba. Myślę, że z oceną „Frygi” Maurycego Gomulickiego musimy poczekać, aż rzeźba stanie na pl. Zamenhofa, bo wizualizacja nie oddaje w pełni walorów tego dzieła.

Uroczyste odsłonięcie „Frygi” odbędzie się 22 października o godz. 19.

„Fryga” to część projektu „Monumento”, w którego ramach docelowo powstać ma struktura nowoczesnych rzeźb-instalacji realizowanych przez zaproszonych artystów o ustalonej w Polsce i Europie renomie. Będzie mieć ona zarówno charakter czysto funkcjonalny, wiodąc widza szlakiem kolejnych pomników, jaki i narracyjny, spajający poszczególne realizacje w czytelną opowieść.

Dodatkowym profitem dla mieszkańców mają być warsztaty edukacyjne i inne aktywności kulturalne prowadzone w ramach kampanii społecznej towarzyszącej inauguracji każdej z rzeźb. Będą w nich uczestniczyć również artyści - autorzy kolejnych realizacji.

Koncepcja „Monumento” jest odpowiedzią na brak sztuki nowoczesnej na ulicach Szczecina. Galeria spektakularnych przestrzennych dzieł sztuki będzie ewenementem nie tylko w skali kraju ale również naszej części Europy.

Otwarcie: 22 października 2015
godz. 19:00
pl. Zamenhofa