Co zrobić z pomnikami przeszłości

Na temat przyszłości szczecińskich pomników debatowali radni i historycy. Tymczasem problem wciąż powraca i wciąż budzi wiele kontrowersji. Niedawno pojawiła się propozycja historyka Jana Piskorskiego. Zakłada ona uczynienie z pomnika symbolu upadku komunizmu – ze strąconą z wierzchołka sowiecką gwiazdą wbitą w ziemię u stóp odnowionego obelisku.

Tymczasem część radnych Prawa i Sprawiedliwości z Andrzejem Karutem na czele domaga się usunięcia pomnika z centrum Szczecina. Nowe miejsce dla obelisku widzi na Cmen- tarzu Centralnym przy kwaterach żołnierzy radzieckich. Tej propozycji sprzeciwił się Wojewódzki Konserwator Zabytków. Dlatego teraz radni forsują projekt usytuowania pomnika na powstającym właśnie nowym cmentarzu przy Bronowickiej.

Pomnik chroni umowa o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji, zawarta pomiędzy rządem RP i Federacją Rosyjską. Żeby go przenieść czy przekształcić potrzebna będzie zgoda Rady Ochrony Pamięci Walk iMęczeństwa, a także strony rosyjskiej.

Mniej formalności wymaga natomiast przemianowanie placu Żukowa. Tutaj potrzebna będzie jedynie decyzja radnych. Zmiany takiej chcą przedstawiciele Teatru Lalek „Pleciuga”, która tam właśnie będzie od grudnia miała swoja nową siedzibę. Na  miejsce radzieckiego generała proponują patrona bliższego dzieciom.

– Ten pomnik może przypominać ludziom o skomplikowanej historii naszego miasta – mówi Tomek Andrzejewski ze Śródmieścia. – Dlatego raczej nie powinien stąd znikać.

Pomnik w centrum czy na cmentarzu?

Za

Andrzej Łazowski fotograf, społecznik, prezes Stowarzyszenia Czas Przestrzeń Tożsamość

– Bardzo podoba mi się pomysł profesora Piskorskiego. Rozsądnie
powiedział, że brakuje tej gwiazdy, która teraz mogłaby się znaleźć na ziemi, w formie zrzucenia symbolizującego upadek tamtego systemu. Jednocześnie pomnik ten jest fragmentem historii tego miasta, którą powinniśmy szanować. Ludzie, którym jest poświęcony szli, walczyli i oddawali życie. Natomiast politycy na pewno powinni zająć się ważniejszymi sprawami niż przenoszenie pomników.

Przeciw

Andrzej Karut radny PiS

– Przeniesienie pomnika to konieczność. Trzeba sobie zadać pytanie, czyją przeszłość mają reprezentować szczecińskie pomniki: radziecką, germańską, czy polską? Są Polacy, którzy przywieźli polskość na te ziemie i trzeba to szanować, nawet jeśli wcześniej jej tu nie było. To że radzieccy żołnierze oddawali tu życie to prawda, ale to także byli bandyci, którzy mordowali, gwałcili i grabili. I takie są fakty. Poza cmentarzem nigdy nie istniała przyjaźń  polsko-radziecka. Pomniki natomiast powinny służyć budowaniu polskiej tożsamości. Podobnie jest z germańską Sediną. Jeśli ktoś koniecznie chce postawić tam piękną kobietę, to proponowałbym raczej Lillę Wenedę. Po pierwsze Wenedowie rzeczywiście tu żyli, a po drugie można by w ten sposób uczcić przypadającą w przyszłym roku 200 rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego.

Co na to szczecinianie?

Beata Rostkowska

– Jest mi obojętne, co stanie się z tym pomnikiem. Nie czuję do niego ani specjalnej sympatii ani antypatii. Z drugiej strony chyba już dość mocno wpisał się w krajobraz Szczecina, więc chyba nie powinien być przenoszony.

Tadeusz Jankowski

– Pomnik powinien zostać i być szanowany, bo to przecież żołnierze radzieccy wyzwolili Szczecin. Gdyby nie oni, miasto nigdy nie byłoby polskie. Dlatego tym bardziej trzeba uszanować ludzi, którzy tutaj polegli.

Piotr Sieczko

– Bardziej niż to, że jest to pomnik wdzięczności dla armii radzieckiej razi mnie, jak on dzisiaj wygląda, jaki jest zaniedbany i zdemolowany. Gdyby tylko coś z tym zrobiono, to moim zdaniem mógłby stać.

Michał Bienias

– Niespecjalnie mi przeszkadza. Nie cierpię na rusofobię. A skoro kiedyś został postawiony, to można go teraz traktować jak pamiątkę po dawnych czasach.