Sukces? Każda wyleczona pacjentka

– Ma pan specjalizację, w której ma pan do czynienia z chorobą śmiertelną. Co jest najtrudniejsze w rozmowie z pacjentkami?

– Chcemy utwierdzić pacjentki w przekonaniu, że to, co będziemy robić, w efekcie końcowym ma prowadzić do wyleczenia. Staramy się pokazać, że nowotwór nie jest wyrokiem.

– Lekarz musi odreagować taką pracę?

– Naturalnie. Znakomicie odreagowuje się w przypadku, gdy osiąga się sukces terapeutyczny. To, oprócz innych zajęć, np. sportowych – dodaje niewątpliwie energii.

– Na czym polegają badania pionierskie nad leczeniem raka piersi w Szczecinie?

– Od 15 lat w Szczecinie istnieje Centrum Nowotworów Dziedzicznych z Onkologiczną Poradnią Genetyczną mieszczącą się przy al. Powstańców Wlkp. 72. To właśnie tutaj rozpoczęliśmy pionierski program badań pacjentek m.in. z nowotworami piersi i jajnika. Jako pierwsi w Polsce wprowadziliśmy test wykrywania najczęstszych mutacji w genie Rozmowa z dr hab. Tomaszem Byrskim z Katedry Onkologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, laureatem nagrody Prezesa Rady Ministrów Sukces? Każda wyleczona pacjentka BRCA1. Jest to gen wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jajnika, zwłaszcza u młodych kobiet. Rozwój tego rodzaju badań genetycznych w Polsce był pionierski. W tej chwili stają się one standardem w większości ośrodków onkologicznych w Polsce.

– Na czym polega użyteczność tego rodzaju badań?

– Wykrywając mutacje w genie BRCA1 zaczęliśmy się zastanawiać, jak to może się przełożyć na wyniki leczenia u pacjentek ze zdiagnozowanym nowotworem. Kilka lat temu brytyjscy naukowcy wykazali w badaniach „in vitro” na liniach komórkowych, że komórki z mutacją w genie BRCA1 odmiennie reagują na leki, które stosuje się w chemioterapii nowotworów. W badaniach „in vitro” wykazali wyższą skuteczność cisplatyny, czyli leku stosowanego w chemioterapii od lat 60. w leczeniu nowotworów, w porównaniu z innymi lekami. Wiedząc, że skuteczność tego leku jest lepsza, doszliśmy do wniosku, że posiadając tak duży rejestr pacjentek (nosicielek mutacji BRCA1), warto by było sprawdzić skuteczność cisplatyny u pacjentek – nosicielek mutacji genu BRCA1 w leczeniu przedoperacyjnym raka piersi. Realizację programu rozpoczęliśmy w listopadzie 2006 roku.

– Kiedy w programie pojawiła się pierwsza pacjentka?

– Pamiętam, jak byłoby to dziś, pierwszą pacjentkę. To był listopad 2006 roku. Była to pacjentka z rozpoznaną mutacją BRCA1, z dużym guzem piesi – praktycznie obejmującym całą pierś, średnicy ponad 15 cm i z powiększonymi węzłami chłonnymi pachowymi. Pacjentka otrzymała 4 cykle chemioterapii (cisplatyny) podawanej dożylnie co trzy tygodnie. Po pierwszych dwóch cyklach leczenia, ku naszemu wielkiemu pozytywnemu zdziwieniu i jednocześnie radości, okazało się, że guz zdecydowanie zmniejszył się oraz stał się miękki. Po czterech cyklach leczenia był praktycznie niewyczuwalny. Następnie pacjentka została poddana zabiegowi operacyjnemu. Usunięto pierś razem z pachowymi węzłami chłonnymi. W materiale pooperacyjnym nie stwierdzono komórek nowotworowych! Uzyskano tzw. całkowitą remisję patologiczną.

– Ile pacjentek do tej pory włączono do programu?

– Na chwilę obecną do programu włączyliśmy ponad 90 pacjentek. Częstość całkowitych remisji patologicznych wynosi około 70 procent. Oznacza to, że na 10 włączonych pacjentek do badania, aż u 7 uzyskuje się całkowitą remisję patologiczną (brak komórek nowotworowych w materiale pooperacyjnym). Ważne jest, aby u każdej pacjentki z rozpoznanym rakiem piersi przed wdrożeniem leczenia wykonać test BRCA1. W przypadku wykrycia raka (niezależnie od wielkości guza) i jednocze- śnie stwierdzenia mutacji w genie BRCA1 proponujemy pacjentce udział w badaniu klinicznym z cisplatyną.

– Może się zdarzyć, że jakaś pacjentka nie zostanie zakwalifikowana do tego programu?

– Oczywiście, że tak. Przede wszystkim muszą to być pacjentki z potwierdzoną mutacją w genie BRCA1. Każda pacjentka musi wyrazić świadomą i dobrowolną zgodę na udział w programie. W końcu muszą to być pacjentki, u których nie istnieją przeciwwskazania do stosowania cisplatyny. Jest to lek, który może wpłynąć toksycznie na nerki, a także na nerwy obwodowe i słuch.

– Zdarzyło się, że po leczeniu jakaś pacjentka miała nawrót choroby?

– Do tej pory jedynie u dwóch pacjentek stwierdzono wystąpienie drugiego pierwotnego nowotworu. W pierwszym przypadku było to zachorowanie na raka piersi, a w drugim na raka jajnika. Natomiast u żadnej z pacjentek, u których wykazano całkowitą remisję patologiczną nie stwierdzono nawrotu choroby.

– Planujecie zajmować się rakiem innych narządów?

– Zajęliśmy się rakiem piersi, bo jest to jeden z najczęściej występują- cych nowotworów u kobiet. Ponadto tutaj w Szczecinie posiadamy największy w świecie rejestr nosicielek i nosicieli mutacji BRCA1. Mamy dobrze rozwinięte poradnie onkologiczne i genetyczną, stąd duże możliwości w prowadzeniu tego rodzaju badań.

– Otrzymał pan nagrodę Prezesa Rady Ministrów za rozprawę habilitacyjną na temat tych badań, ale nad badaniami pracuje zespół ludzi.

– Oczywiści pracuje nad tym sztab ludzi. Tutaj należy wspomnieć o kierowniku naszego zespołu – prof. Janie Lubińskim. Wielką rolę pełnią koledzy lekarze z naszego ośrodka i inni lekarze i pielęgniarki pracujący w ośrodkach onkologicznych na terenie kraju. Ponadto dużą rolę pełnią osoby zajmujące się diagnostyką molekularną, a więc wykrywaniem mutacji genu BRCA1.

Dr hab. Tomasz Byrski
Dr hab. n. med. Tomasz Byrski pracuje w Katedrze Onkologii PUM – Samodzielna Pracownia Onkologii Klinicznej. W tym roku otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Temat rozprawy: Monoterapia cisplatyną BRCA1 – zależnych raków piersi.

Moje Miasto Szczecin www.mmszczecin.pl on Facebook