7 cudów Pomorzan: Część druga

4. Kościół p/w Matki Boskiej Jasnogórskiej w Wieży Ciśnień

1963 r rozpoczęto budowę sieci wodociągowej na Pomorzanach. Pierwsze ujęcie wody na Pomorzanach wybudowano jeszcze w 1864 r. W 1865 r wybudowano na Wzgórzu Hetmańskim wieżę ciśnień.

Był to szesnastoboczny obiekt o wymiarach: średnica 37,8 m, wysokość 14,00 m, wzmocniony 16 przyporami na całej wysokości i przykryty stożkowym dachem.

Wykonany został z czerwonej cegły z półkoliście zamkniętymi otworami okiennymi. Zbiornik wodny miał pojemność 3080 metrów sześciennych. W 1866 r do sieci wodnej działającej w wieży ciśnień podłączone były 144 domy, a w 1867 r już 586 domów. Około 1870 r zbudowano studnię na ul. Szczawiowej.

Wieża ciśnień spełniała swoją funkcję przez 80 lat to jest do 1945 r. Do 1984 r wieża ciśnień nie była użytkowana i niszczała.

W 1983 r rozpoczęto prace projektowe w celu adaptacji obiektu na zespół sakralny. Zaprojektowano budynek kościoła (wieża ciśnień), budynek katechetyczny (obecnie Katolicka Szkoła Podstawowa) oraz plebanię. Głównym projektantem adaptacji wieży ciśnień na kościół był doc. dr. inż. arch. Witold Jarzynka.

03.12.1984 r teren wieży ciśnień na Wzgórzu Hetmańskim po trzynastu latach starań, zostaje przekazany aktem notarialnym Kościołowi. Kościół został zbudowany na planie „Krzyża greckiego”. Było to możliwe poprzez dobudowanie do ścian zewnętrznych istniejącego budynku czterech jednakowych w formie architektonicznej skrzydeł, to znaczy dwóch kaplic, kruchty i zakrystii.

Przebudowa kościoła została ukończona w stanie surowym w 1987 r.

5. Kościół im Martina Lutra, obecnie parafialny p.w. Św. Jóżefa

15 czerwca 1883 r powołano do istnienia Komitet Budowy Kościoła Ewangelickiego im. Martina Lutra. Projekt kościoła wykonał i dostarczył szczeciński architekt, majster Wechselmann.

Pieniądze na budowę kościoła uzyskano z koncertów muzycznych organizowanych w Jakobikirche (dzisiejsza Bazylika Metropolitalna), zabaw oraz kwest i loterii fantowych. Jednak dopiero 10 listopada 1890 r położono kamień węgielny pod budowę kościoła.

01 kwietnia 1893 r powołano oficjalnie do istnienia gminę ewangelicką im. Martina Lutra. 15 września 1893 r superintendent pastor Poetter dokonał uroczystego poświęcenia kościoła. Kościół został wybudowany na planie prostokąta o bokach 14,5x29,4 m z przyporami na zewnątrz, z wysoka na 50 m wieżą zwieńczoną strzelistym blaszanym hełmem zakończonym zdobnym krzyżem. We wnętrzu na centralnym miejscu w podwyższonym prezbiterium postawiono krzyż.

Wszystkie okna miały polichromowane szyby przedstawiające m/in Jezusa błogosławiącego dzieci (prezbiterium), apostołów Piotra i Pawła, oraz czołowych przedstawicieli reformacji XVI wieku: Martina Lutra, Jana Bugenhagena, Filipa Melanchtona. Kolebkowe sklepienie zamykające jednonawowe wnętrze kościoła ozdobiono żebrami spływającymi na kapitele, pod którymi umieszczono uskrzydlone główki aniołów.

Na drewnianej emporze mieszczącej się nad głównym wejściem zamontowano organy wykonane w fabryce „Gruneberg”, która swoją siedzibę miała w Zdrojach, niedaleko Szczecina. Ta znana nie tylko na Pomorzu fabryka wyprodukowała ten instrument muzyczny dla kościoła im. M. Lutra z numerem kolejnym 356.

Ławki ustawione były w trzech rzędach i mogły pomieścić ok. 500 wiernych. Ambonę umiejscowiono według planów Wechselmanna w centralnej części prezbiterium. Na wieży zainstalowano średniej wielkości dzwon.

W sierpniu 1894 r pastor Johannes Redlin obejmuje stałą opieką duszpasterską parafian jak i chorych z pobliskiego szpitala miejskiego (obecnie Szpital Kliniczny nr 2) zbudowanego w 1879 r.

W czasie II Wojny Światowej obiekty parafii były zniszczone w ok. 70%, kościół w ruinie, bez okien, dachu, drzwi. 29 października 1945 r nominację na proboszcza parafii otrzymuje ks. Edward Świst. Teren parafii obejmował Pomorzany i Kołbaskowo z kościołem filialnym w Broniszewie