Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Niesamowite zdjęcia dawnej Warszawy. Stolica w II RP, zniszczona w czasie wojny i ruiny z lat 50.

Piotr Wróblewski
Piotr Wróblewski
Fotografia z okresu międzywojennego. Pole Mokotowskie. Członkowie orkiestry kawalerii stojący obok koni.
Fotografia z okresu międzywojennego. Pole Mokotowskie. Członkowie orkiestry kawalerii stojący obok koni. Muzeum Powstania Warszawskiego / Tadeusz Bukowski
Odnaleziono niezwykłe zdjęcia Warszawy z lat 1935-55. Fotograf AK Tadeusz Bukowski uwiecznił stolicę w czasie II RP, wojny, Powstania i lat 50. Część z nich opublikował przed śmiercią, inne znajdowały się w rodzinnym archiwum. Teraz, po raz pierwszy, ujrzą światło dzienne. Ich wybór prezentujemy poniżej.

Przypominamy nasz tekst z 2021 roku

Niesamowita kolekcja zdjęć dawnej Warszawy

Fotograf Tadeusz Bukowski ps. „Bończa” pracował dla Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. W Warszawie mieszkał przed wojną, a także – z roczną przerwą, aż do śmierci w 1980. Stolicę fotografował już wcześniej, bo w czasach II RP. Podczas okupacji i Powstania Warszawskiego na polecenie AK dokumentował działania Niemców, zniszczenia oraz oddziały powstańcze i ludność cywilną.

Negatywy ukrył w kilku miejscach, m. in. w piwnicy kamienicy przy ul. Drewnianej 12. We wrześniu 1944 został zatrzymany przez Niemców, a z miasta wyszedł jako cywil. Następnie wraz z żoną przeprowadzili się do Katowic. Wiosną przyjechał na krótki czas do Warszawy, by znów fotografować, tym razem ruiny. Wtedy odnalazł część negatywów schowanych w czasie wojny. Niektóre ze zdjęć opublikuje krótko przed śmiercią w 1980 roku, w albumie „Warszawa w Dniach Powstania 1944”.

- Pojedyncze zdjęcia Bukowskiego krążyły już w obiegu, np. „Stolica” przez lata publikowała zdjęcia powstańcze. Staraliśmy się dotrzeć do konkretnych autorów. Zdobyłam telefon do Tomasza Bukowskiego [syna Tadeusza – red.] i zapytałam o prawa autorskie do odbitek. Przy okazji dowiedziałam się o innych negatywach, które przechowuje rodzina. Po paru latach rozmów doszło do ich przekazania – mówi Joanna Lang z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Fotografia z okresu międzywojennego. Pole Mokotowskie. Członkowie orkiestry kawalerii stojący obok koni.

Niesamowite zdjęcia dawnej Warszawy. Stolica w II RP, zniszc...

Muzeum Powstania Warszawskiego kupiło od rodziny Bukowskich całą kolekcję około 1800 fotografii przedstawiających Warszawę w latach 1934-1955. Tak powstał album składający się z wyboru ponad 260 zdjęć, który właśnie został wydany: „Tadeusz Bukowski. Fotografie Warszawskie 1935-1955”. W środku znalazł się życiorys fotografa, opisy najważniejszych obiektów, a także artykuł varsavianistyczny przedstawiający historię dwudziestu burzliwych lat z życia Warszawy.

Za opis i datowanie zdjęć odpowiedzialny był zespół pod przewodnictwem varsavianisty Ryszarda Mączewskiego.

- W albumie zaczynamy od dobrze udokumentowanego pogrzebu marszałka Józefa Piłsudskiego z maja 1935, a kończymy w okolicach 1955 roku. Później Bukowski nie robił już zdjęć na taką skalę – tłumaczy nam Ryszard Mączewski z Muzeum Powstania Warszawskiego. - Bukowski robił zdjęcia seriami. Analizując kilka naraz łatwiej było je zidentyfikować. Aczkolwiek była to detektywistyczna praca. Próbowaliśmy datować zdjęcia chociażby na podstawie gazet widocznych na fotografiach – dodaje.

Plan Pabsta. Zaplanowane zburzenie Warszawy

Przypomnijmy, że zgodnie z planem Pabsta, Warszawa - w czasie wojny - miała zostać zrównania z ziemią. Na jej zgliszczach Niemcy chcieli stworzyć nowe miasto, dla ok. 160 tys. osób. Odpowiadał za to gubernator Hans Frank. Plan - nazwany od nazwiska naczelnego architekta okupowanej Warszawy - Friedricha Pabsta - przedstawiono 6 lutego 1940 roku. W materiałach przygotowany przez Huberta Groβa i Otto Nurnbergera zakładano dziesięciokrotne zmniejszenie powierzchni miasta.

"Jej lewobrzeżną część miało zajmować kompleks niemieckich osiedli, liczący łącznie ok. 130 tys. mieszkańców, natomiast tereny na Pradze (prawobrzeżna część) zamieszkiwałaby podległa okupantowi, licząca 30 tys. osób, ludność polska. W miejscu Zamku Królewskiego miała powstać Hala Kongresowa dla potrzeb NSDAP, a zamiast kolumny Zygmunta na placu Zamkowym stanąć miał pomnik Germanii. Wśród planów wyróżnia się zakładana w północno-zachodniej części miasta „dzielnica żydowska”, pokrywająca się z granicami utworzonego przez Niemców getta. Likwidacja zabudowy getta po powstaniu w 1943 r. była już zapowiedziana w „planie Pabsta”, celem uwolnienia terenu pod budowę Neue Deutsche Stadt Warschau" - czytamy na stronie Muzeum II Wojny Światowej.

Niestety, ten plan w części udało się zrealizować. Po upadku Powstania Warszawskiego rozpoczęto metodyczne niszczenie Warszawy. Zburzono Muranów, Zamek Królewski czy Pałac Saski. Stare Miasto i Śródmieście było dodatkowo zniszczone ze względu na walki.


emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na warszawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto