Wyjątkowa wystawa o losach Polonii w Niemczech na pl. Solidarności w Szczecinie.

- Związek Polaków w Niemczech to projekt przygotowany przez Instytut Pamięci Narodowej w różnych odsłonach - mówi dr Paweł Skubisz, dyrektor szczecińskiego oddziału IPN. - Wystawa składa się z dwóch części, w części ogólnej przypomina historię sprzed 100 lat: utworzenia, później funkcjonowania Związku Polaków w Niemczech. Oczywiście zawiera to, co jest istotne z punktu widzenia Szczecina, czyli historię związku na terenie naszego miasta i Pomorza Zachodniego.

O oprawę muzyczną w trakcie otwarcia wystawy zadbali nauczyciele i uczniowie SP nr 63. Stanęli na placu z gigantyczną flagą i zaśpiewali "Mazurka Dąbrowskiego".

Związku Polaków w Niemczech. Władze i idea

Szefami związku w okresie międzywojennym byli: od 3 grudnia 1922 do 9 lutego 1933 Stanisław Sierakowski, a po tym jak zmuszono Sierakowskiego do wyjazdu do Polski, przewodnictwo objął ks. Bolesław Domański (9 lutego 1933 21 kwietnia 1939). Po niespodziewanej śmierci ks. Domańskiego, organizatora Kongresu Berlińskiego, nie zdążono dokonać wyboru jego następcy i funkcję przewodniczącego pełnił tymczasowo dotychczasowy zastępca przewodniczącego Stefan Szczepaniak (21 kwietnia 1939 wrzesień 1939).

Główne dwa cele działalności Związku Polaków w Niemczech to ochrona praw polskiej mniejszości narodowej w Niemczech oraz dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe, jakie znajdowało się w granicach Niemiec. (min. uratowano przed wyburzeniem wieżę piastowską w Opolu ostatni relikt Opolskiego Zamku Piastowskiego).

Po pierwszej wojnie światowej na terenie Pomorza Zachodniego i Szczecina mieszkało około 2000 Polaków. Głównie byli to robotnicy, którzy przybyli tutaj w poszukiwaniu pracy i chleba.

- Ocenia się, że z tego około 100 osób było członkami Związku Polaków w Niemczech. Tworzyły się zarówno struktury harcerskie z drużyną "Gryf", struktury animacji kulturowej czy kulturalnej wokół Towarzystwa Śpiewaczego imieniem Fryderyka Chopina. Oczywiście istotną rolę odgrywała parafia pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela, która była jedną z dwóch szczecińskich parafii katolickich w tym czasie - dodaje Paweł Skubisz.

Przy okazji wystawy warto pamiętać o działalności polskiego konsulatu w Szczecinie.

- Z tego konsulatu, oprócz działalności dyplomatycznej, była prowadzona działalność wywiadowcza przez oficerów Oddziału 2 Sztabu Generalnego. W tym roku uwieczniliśmy ich na tablicy pamiątkowej, która mieści się na budynku Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Oficerowie współpracowali z działaczami Związku Polaków w Niemczech, prowadzili działalność wywiadowczą na bardzo ważny niemiecki okręg wojskowy, z którego wyszło główne uderzenie niemieckie na Polskę w roku 1939 - mówi Paweł Skubisz.

Na rzecz polskiego wywiadu pracowali nauczyciele szczecińscy: Maksymilian Golisz i Aleksander Omieczyński. Za tą działalność zapłacili swoim życiem, bo zostali zamordowani przez Niemców po odkryciu dokumentów Oddziału 2 w Forcie Legionów już po zakończeniu działań wojennych kampanii polskiej 1939 roku.