Ważki spotkasz w ogrodzie i na spacerze. To łowcy komarów i much! Sprawdź, czy ważka może ugryźć człowieka i czy jest pożyteczna

Ważki to owady, obok których trudno przejść obojętnie. Mają charakterystyczne smukłe ciało, które bywa pięknie ubawione. Wszystkie ważki po dwie pary skrzydeł. W Polsce można spotkać ponad 70 gatunków tych owadów.

Ważki najczęściej występują w pobliżu rzek i zbiorków wodnych, które są ważną częścią ich życia. Można je także spotkać na polanach, obrzeżach lasów, ale także w ogrodach, a nawet miastach. W ogrodach docenią obecność oczka wodnego, stawu itp. Dorosłe owady w zależności od gatunku latają do maja-czerwca do sierpnia-września, a nawet października.

Ważki są drapieżnikami, jednak nie musimy się ich obawiać. Ważki nie gryzą, nie żądlą, ani nie są jadowite. Mają wprawdzie mocny aparat gębowy, ale przystosowany do zjadania owadów. Nie mogą nim „wgryźć się” w skórę człowieka czy innego ssaka. Ważki nie mają żądła, a coś „wystającego” z końca odwłoka to pokładełko (u samic) i tzw. narządy analne (u samców).
Ważki mogą przysiadać na skórze, bywa też, że nad wodą w okresie godów czy wylęgów, latają masowo, budząc strach. Ale nie ma się czego obawiać, wręcz przeciwnie – w ich towarzystwie będziemy znacznie mniej narażeni na ataki komarów!

Polecamy: Rośliny odstraszające komary. Posadź je i ciesz się latem bez krwiopijców

Ważki mają po dwie pary skrzydeł. Z powodu ich formy dzieli się je na równoskrzydłe i różnoskrzydłe – jedne i drugie występują w Polsce. Ważki równoskrzydłe mają wszystkie skrzydła równej długości, a podczas odpoczynku składają je wzdłuż ciała. Są bardzo zwrotne, ale latają nieco wolniej niż różnoskrzydłe. Te z kolei są mniej zwinne (choć i tak doskonale manewrują w powietrzu). Odpoczywając, rozkładają skrzydła na boki i wtedy widać, że rzeczywiście pierwsza i druga para różnią się wielkością i budową.
Ważki mają także po 6 dość długich nóg. Ich głowa jest średniej wielkości i nieruchoma, ale ważki mają duże i wyjątkowo sprawne oczy, które zapewniają im doskonałe i szerokokątne widzenie. Tułów tych owadów jest krótki i krępy, za to odwłok imponująco długi i najczęściej szczupły (składa się on z 10 segmentów różnej długości, które u pewnych gatunków są doskonale widoczne). Wyjątkiem jest m.in. ważka płaskobrzucha i ważka ruda, które mają krótkie i stosunkowo szerokie odwłoki.

Ważki bywają intensywnie ubarwione, w tym na zielono, niebiesko, czerwono, a ich ciała mogą też dodatkowo pokrywać wzory. Ciała świtezianek mają piękny metaliczny połysk. Samice są najczęściej mniej intensywnie ubarwione, ale kolory blakną też z wiekiem owadów.

Polskie ważki mają zróżnicowaną wielkość ciała. Są wśród nich gatunki średniej wielkości jak łatki, szablaki i zalotki, które mają od 3 do 4 cm długości i ok. 5,5-6 cm rozpiętości skrzydeł, przez większe lecichy, gadziogówkki i świtezianki, po imponujące żagnice (6-7 cm długości i 8-10 cm rozpiętości skrzydeł). Jeszcze większe są husarze oraz szklarniki, które mają ciała długości 7-8 cm i rozpiętość skrzydeł 10-11 cm.

Ważki osiągają imponującą prędkość nawet 80 km na godzinę. Są przy tym bardzo zwrotne, potrafią też nieruchomo zawisać w powietrzu.

Doskonałe umiejętności lotnicze ułatwiają ważkom zdobywanie pożywienia. Bo ważki to zwinne drapieżniki, które polują na owady. Najczęściej łapią je w locie, ale też chodząc po roślinach. Ich ofiarami padają m.in. muchy, komary, pająki i mszyce, ale także ważki innych gatunków oraz różne inne owady i pajęczaki.

Ważki nie są zainteresowane pyłkiem i nektarem kwiatów, dlatego nie zapylają ich. Jednak wyjadanie różnych owadów, w tym szkodników jest elementem równowagi biologicznej, jaka powinna panować w ogrodzie, można je więc uznać za pożyteczne. Same ważki z kolei padają ofiarą ptaków.

Polecamy: Rośliny miododajne, które ozdobią ogród i przyciągną pszczoły

Ważki składają jaja w pobliżu wody. Najczęściej na roślinach wodnych blisko powierzchni, ale czasem też pod wodą (zależy to od gatunku). Z jaj wylęgają się larwy, które żyją pod wodą. To w ich postaci ważki żyją najdłużej, bo od roku do kilku lat. W tym czasie rosną i kilka razy przechodzą tzw. wylinkę, zmienia się także ich wygląd (pojawiają się m.in. zaczątki skrzydeł). Larwy największych ważek mogą mieć 5 cm długości! Podobnie jak dorosłe są drapieżnikami. Żywią się planktonem i larwami innych owadów – w tym komarów (zwalczają więc te insekty na różnych etapach życia), większe polują także na mniejsze skorupiaki, a nawet kijanki czy małe rybki. Dla człowieka nie się groźne. Latem larwy wychodzą na powierzchnię i przechodzą tzw. częściowe przeistoczenie, w czasie którego zamieniają się w dobrze znaną dorosłą postać.

W postaci dorosłej ważki żyją od kilku tygodni do kilku miesięcy. W Polsce są też dwa gatunki, które przeżywają zimę jako dorosłe owady (straszka syberyjska i północna).

Niektóre gatunki ważek są objęte ochroną ścisłą. Należy do nich: trzepla zielona, zalotka białoczelna, spłaszczona i większa, żagnica północna i zielona, iglica mała, łątka ozdobna.
Kilka gatunków jest też pod ochroną częściową. To: gadziogłówka żółtonoga, miedziopierś górska i północna, szklarnik leśny, łątka zielona, straszka północna.
Jednak bez względu na formalną ochronę nie zabijamy ważek! Dla nas nie są groźne, a zlikwidują komary i muchy.

Źródła
swiatmakro.com
wazki.pl
ważki Polski