Sensacyjne odkrycie w Szczecinie. Wydarzenia stanu wojennego na amatorskim filmie [wideo]

Wszystko wskazuje, że film został nakręcony w maju 1982 roku.

- To film mojego znajomego, który nakręcił go kamerą 8 mm - mówi Piotr Zalewa, były pracownik PTV Morze, pierwszej prywatnej telewizji w Europie Wschodniej. - Autor po 20 latach zobaczył go ponownie. Był nakręcony z narażeniem życia, proszę pamiętać o tym, czym to groziło.

Co widzimy na filmie? Pierwsze sceny są nakręcone z okolic dawnego lokalu "Lucynka i Paulinka" na alei Wojska Polskiego. Następne ujęcia są kręcone z okolic ulicy Jagiellońskiej, przy deptaku Bogusława.

Jedna z najciekawszych scen rozgrywa się na placu Zwycięstwa, widać kościół garnizonowy. To tutaj widać milicyjne pojazdy i szpaler milicjantów. Dochodzi do dramatycznej sytuacji: służby porządkowe wystrzeliwują pociski prawdopodobnie z gazem łzawiącym.

- Ta scena była kręcona ze schodów prowadzących do "Cafe Uśmiech" - mówi Mirek Tomasz z fanpagu PTV Morze. - Wiem, że telewizja też kręciła film z tego miejsca, ale z drugiej strony placu. Pracujemy nad digitalizacją filmu. Ta wersja ukaże się w przyszłym roku.

Smaczku filmowi dodaje jeszcze jeden fakt. Tło muzyczne stanowi utwór "Kwiaty krwi", który skomponował Marek Biliński.

- Pan Marek jest szczecinianinem z urodzeniam ma sentyment do tego miasta zgodził się, żeby jego muzyka posłużyła jako ilustracja muzyczna filmu - dodaje Mirek Tomasz.

Film z 1982 roku dotyczy wydarzeń, które miały miejsce 3 maja. Co się wówczas wydarzyło? Mieszkańcy Szczecina próbowali przemaszerować spod Bramy Głównej Stoczni Szczecińskiej, gdzie składano kwiaty pod tablicą upamiętniającą ofiary Grudnia 1970, na Cmentarz Centralny. Uczestnicy domagali się zawieszenia stanu wojennego i legalizacji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność".

Na ulicy Krzywoustego manifestantom drogę zagrodziły zwarte oddziały ZOMO. Do rozpędzenia kilkutysięcznego tłumu ruszyło 1800 milicjantów wspieranych przez 9 armatek wodnych. Zaatakowani demonstranci bronili się obrzucając samochody milicyjne kamieniami i butelkami z benzyną, w wyniku czego uszkodzonych zostaje 13 pojazdów MO.

W czasie kilkugodzinnych walk zostaje zatrzymanych 249 osób, kilkadziesiąt (po obu stronach) jest rannych. Manifestanci opanowali i podpalili hotel milicyjny przy ulicy Potulickiej.

- Do starć doszło w centrum miasta, milicja użyła do pacyfikacji armatek wodnych i gazu łzawiącego, miasto było sparaliżowane - wyjaśnia Artur Kubaj. - Walki trwały do późnych godzin wieczornych 3 maja.

Tego samego dnia wprowadzono godzinę milicyjną. Doszło do dramatycznych zdarzeń. Na ulicach pojawiły się barykady.

- Na Alei Wojska Polskiego i Deptaku Bogusława demonstranci wznieśli barykady, żeby utrudnić przejazd pojazdów - opowiada historyk.

Na osiedlu akademickim Politechniki Szczecińskiej walki trwały do późna w nocy, mimo że od 23 obowiązywała godzina milicyjna, którą wprowadzono w trybie nagłym. W wyniku starć nie było śmiertelnych ofiar, ale pośrednio użycie gazów łzawiących mogło stać się przyczyną śmierci Władysława Durdy, ślusarza z Zarządu Portu Szczecin.

Mężczyzna zmarł w nocy z 3 na 4 maja 1982 roku prawdopodobnie zatruty gazami łzawiącymi. Podczas zajść nie wychodził z domu, jednak jego mieszkanie było tak zagazowane, że zaczął się dusić. Milicja odmówiła jego żonie wezwania pogotowia. Po zamieszkach wprowadzono specjalne przepustki dla dzieci w szkołach. Gaz łzawiący było czuć na przystankach jeszcze wiele dni po starciach manifestantów z policją.

Władza nie czuła się pewnie, po 4 maja do Szczecina przybyły posiłki milicyjne. Stanisław Malec, wojewoda szczeciński, przedłużył obowiązywanie godziny milicyjnej do 7 maja. Zamknięto kluby studenckie i domy kultury. Wiele osób wyrzucono z uczelni i zakładów pracy.

Marek Biliński na Facebooku - bądź na bieżąco
Materiał powstał dzięki uprzejmości PTV Morze.
Obserwuj PTV Morze w serwisie facebook.