Obywatele Stettina i Szczecina

Lista honorowych obywateli pokazuje zawiłe losy naszego miasta: czasy pruskie, epokę cesarstwa, mroczne czasy Trzeciej Rzeszy, wreszcie czasy PRL i III Rzeczpospolitej Polskiej.

Album "Honorowi obywatele miasta Szczecina" składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono osoby uhonorowane za czasów pruskiego i niemieckiego Stettina. Nie brakuje wśród nich urzędników, wojskowych, w tym gronie znaleźli się także m.in. przedsiębiorcy zajmujący się działalnością dobroczynną.

Losy wszystkich obywateli, którym nadano tytuły możemy prześledzić na kartach albumu którego autorami są Danuta i Dariusz Okoń.

- Pierwsze wydanie albumu ukazało się w 2003 roku, przez ten czas zdezaktualizowała się lista honorowych obywateli, udało się poszerzyć biogramy o inne ciekawe szczegóły – mówi  Dariusz Okoń, historyk, nauczyciel w VI Liceum Ogólnokształcącym, współautor książki. – Wbrew pozorom znalezienie informacji biograficznych wymagało sporo pracy. Na przykład generał Władimir Dżandżgawa, bohater Związku Radzieckiego, który walczył o Dąbie w 1945 roku. Jego zdjęcie, które znalazło się w książce pochodzi z powojennej wizyty generała w Siekierkach, gdzie składał hołd poległy podczas forsowania Odry w 1945 roku.

Autorzy albumu starali się umieścić jak najwięcej informacji o związkach bohaterów książki z naszym miastem. Możemy przeczytać o wizytach, a nawet zobaczyć nagłówki prasowe. Autorzy dotarli także do archiwów i umieścili w książce fragmenty dokumentów poświadczających nadanie tytułu.

Dla przykładu z informacji o nadaniu tytułu dla feldmarszałka Paula von Hindenburga z 2 października 1917 roku możemy dowiedzieć się o gratyfikacji z kasy miejskiej, w wysokości 10 tysięcy marek.

Na stronach albumu widzimy tak kontrowersyjne postacie jak Adolf Hitler, Hermann Goering, czy Wilhelm Trick (minister spraw wewnętrznych III Rzeszy, a następnie protektor Czech i Moraw – przyp. red.).

- Nie zapominajmy, że były to czasy niemieckiego Szczecina, to nie my, ale Niemcy powinni się wstydzić, że ktoś taki jak Hitler był w gronie najwybitniejszych obywateli miasta - mówi Dariusz Okoń. - Album ma specjalną konstrukcję obywatele z czasów niemieckich są "lustrzanym odbiciem" dla honorowych obywateli z czasów PRL i III RP. Ich umieściliśmy drugiej części.

- Chociaż w gronie osób wyróżnionych w czasach po transformacji ustrojowej nie brakuje także osób, wokół których było głośno, a nie zawsze pozytywnie – dodaje pan Dariusz.

Chodzi o prof. Aleksandra Wolszczana, wybitnego astronoma. W 2008 roku media doniosły o tym, że naukowiec podpisał zobowiązanie wobec Służby Bezpieczeństwa i działał pod pseudonimem „Lange”. Na wniosek stowarzyszenia „Czas, Przestrzeń, Tożsamość” profesora otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta w 2006 roku. Odznaczono go również medalem za zasługi dla Szczecina.

- Po wielu staraniach udało nam się wydać album o honorowych obywatelach Szczecina - mówi Dariusz Okoń, który jest autorem pracy wraz żoną Danutą. - Pracę dedykujemy wszystkim mieszkańcom Szczecina. W części poświęconej niemieckim obywatelom wzbogaciliśmy prace o nowe szczegóły. Natomiast poszerzyliśmy biogramy honorowych obywateli czasów PRL, najbardziej rozwinęła się końcowa część pracy przedstawiająca obywateli z czasów III RP.

Wybiórcza lista Ehrenbürger der Stadt Stettin

Friedrich von Wrangel (1784 – 1877) feldmarszałek pruski, uczestnik wojen napoleońskich, w latach czterdziestych XIX wieku dowodził 2 korpusem w Szczeicnie.

Heinrich Dorn (1838 – 1913) doktor nauk humanistycznych, przedsiębiorca, radca miejski. Jeden z inicjatorów powołania muzeum w Szczecinie. Dzięki wsparciu jego fundacji miłośników sztuki zbiory muzealne były bardzo bogate.

Franz Eduard Gribel (1850 – 1944?) pochodził z rodziny przedsiębiorców, stał na czele korporacji szczecińskich kupców od 1900 roku. Przyczynił się do założenia stoczni  „Stettiner Oderwerke”, unowocześnił żeglugę szczecińską i uruchomił połączenia ze Szczecina do najważniejszych portów bałtyckich. Był doktorem teologii honoris causa uniwersytetu w Greifswaldzie.

Paul von Beneckendorf und Hindenburg (1847 – 1934) feldmarszałek, prezydent Republiki Weimarskiej. Służył w Szczecinie, tutaj brał ślub, tutaj też urodziła się jego pierwsza córka – Irmegarda.

Wybiórcza lista honorowych obywateli miasta Szczecina

Władimir Nikołajewicz Dżandźgwa (z ros. Dżandżgawa) (1907 - 1982) – radziecki generał, Bohater Związku Radzieckiego. W armii służył od roku 1927. Podczas II wojny światowej brał udział w kampanii fińskiej i operacji pomorskiej jako dowódca 354 Dywizji Piechoty, wchodzącej w skład 65 Armii (2 Front Białoruski). Podczas działań na Pomorzu Zachodnim walczył w rejonie Dąbia i Gryfina w kwietniu 1945 i uczestniczył w forsowaniu Odry.

Ks. Abp Kazimierz Majdański (1916 – 2007) metroplita szczecińsko-kamieński, w okresie sprawowania przez niego funkcji biskupiej powstało Wyższe Seminarium Duchowne w Szczecinie (1981) oraz Instytut Świeckiego Życia Konsekrowanego – Świętej Rodziny (1986). W 1987 był inicjatorem i organizatorem wizyty Jana Pawła II w Szczecinie.

Władysław Bartoszewski (1922) – polityk, dziennikarz, historyk. Uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach i sympozjach poświęconych problematyce II wojny światowej, zagłady Żydów, stosunków polsko-niemieckich i polsko-żydowskich oraz roli intelektualistów w polityce.

Joanna Kulmowa (1928) – poetka, prozaik, reżyser. Poetka od 1961 r. do lat 90. mieszkała w Strumianach pod Stargardem Szczecińskim. Opuszczając Strumiany ofiarowała Bibliotece Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego obrazy, zabytkowe meble, książki, które pozwoliły stworzyć tzw. "Salę Strumiańską" - miejsce spotkań autorskich, promocji książek, wydarzeń kulturalnych.