Możesz przejść się szlakiem znanych szczecinian i ich kamienic

Marek Jaszczyński
[email protected]

- Jesteśmy w trakcie seryjnego świętowania (mikro)wydarzeń kulturalnych z kulminacyjnym punktem jakim jest odsłona tablicy na elewacji kamienicy ze szlaku "Niezwykli szczecinianie i ich kamienice" - mówi Justyna Machnik, koordynator projektu "Kamienice Szczecina", przewodnik miejski.

Szlak "Niezwykli szczecinianie i ich kamienice" został profesjonalnie oznakowany. Na elewacjach kamienic (z racji miejsca wyjątkowego, wartego obejrzenia) zostały w grudniu 2012 r. zamontowane tablice, w ramach wdrażania Systemu Informacji Miejskiej przez Urząd Miasta Szczecin.

Projekt funkcjonuje od marca 2012 roku. Na fanpage'u na Facebooku (www.facebook.com/KamieniceSzczecina) codziennie publikowane są różnorodne posty: ciekawostki z życia 13 postaci ze szlaku, a ponadto o kamienicach spoza szlaku, z innych dzielnic, informacje o architekturze (stylach, zdobieniach na fasadach, bramach przejazdowych, podwórkach), bieżących renowacjach, udziale kamienic w sztuce współczesnej, itp.

Zasadniczym celem jest przedstawienie wielonarodowej i wielokulturowej historii Szczecina poprzez historię kamienic prawdziwych ozdób ulic, alej i placów oraz losy ich mieszkańców. Szczecin to miasto zamieszkiwane przez inspirujących ludzi, bez względu na okres historyczny. Lokatorzy podlegają zmianie. Kamienice też, ale to one, z przełomu wieków XIX i XX, wciąż trwają. I są ogromną wartością Szczecina.

Dwa tygodnie temu odsłonięto tablicę poświęconą Kurtowi Tucholsky'emu (1890-1935), niemieckiemu pisarzowi, krytykowi teatralnemu i społecznemu żydowskiego pochodzenia. Był radykalnym pacyfistą i demokratą, przeciwnikiem nazizmu. Wraz z laureatem pokojowej Nagrody Nobla, Carlem von Ossietzkim, współtworzył tygodnik "Die Weltbühne". W 1933 r. jego książki zostały w Niemczech zakazane i były publicznie palone. W 1929 r. osiedlił się na stałe w Szwecji, gdzie zmarł sześć lat później w wyniku przedawkowania leków nasennych.

W latach 1897-1899 pisarz mieszkał w kamienicy przy obecnej ulicy Rayskiego 29 (wówczas Kronprinzenstrasse 29).

Chodziło się na "Engelównę"

W ubiegłym tygodniu przy alei Papieża Jana Pawła II 44 pojawiła się tablica z nazwiskiem Stanisławy Engelówny (1908-1958), właściwie Angel (po rozpoczęciu kariery spolszczyła nazwisko), aktorki teatralnej, gwiazdy polskiego kina z końca lat trzydziestych. Aktorka zadebiutowała w 1935 roku rolą Róży w "Dożywociu" Aleksandra Fredry w Teatrze Narodowym w Warszawie. Dyrektor Ludwik Solski pierwszy poznał się na jej talencie. Zagrała w Fryderyku Wielkim, Skąpcu, Weselu, Warszawiance.

Wytwórnie filmowe proponowały jej role pięknych kobiet, dobrych, uczciwych i rozdartych. Sławę zyskała dzięki takim filmom, jak "Wrzos", "Serce matki", "O czym się nie mówi". Jej nazwisko było magnesem dla kinowej publiczności. Zdążyła zagrać w sześciu produkcjach, po czym obiecującą karierę przerwał wybuch wojny. W 1949 r. przyjechała do Szczecina na zaproszenie Państwowych Teatrów Dramatycznych, by gościnnie zagrać w "Seansie" Noela Cowarda. Przyjęła propozycję stałego etatu. W ówczesnym Szczecinie chodziło się nie do teatru, lecz "na Engelównę".

Tutaj mamy jeszcze więcej sław

Szlak zaczyna się przy ulicy Śląskiej, a kończy przy al. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Na jego trasie znajduje się trzynaście kamienic. W budynku przy ul. Śląskiej 51 mieszkał malarz żydowskiego pochodzenia Julo Levin, który urodził się w Szczecinie w 1901 roku, a zmarł w Oświęcimiu w 1943 roku. Najsłynniejsze dzieło Levina to "Hiob", które powstało pod wpływem własnych więziennych przeżyć i wiadomości o torturowaniu przyjaciela. W 1933 roku Levina zaliczono do artystów "zdegradowanych", wtedy też malarz otrzymał zakaz pracy twórczej. W 1943 roku został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz.

Następną kamienicą na trasie jest ta przy ul. Łokietka 34. W mieszkaniu na parterze urodził się i mieszkał w latach 1893-1894 legendarny aktor Heinrich George. Debiutował w 1911 r. w teatrzyku Bürgerliche Ressource w Szczecinie. Pierwszy poważny angaż otrzymał rok później w operetce Jeana Gilberta "Cnotliwa Zuzanna" w Kołobrzegu. Grał w wielu cenionych sztukach Szekspira, Schillera i Goethego. Heinrich George w Hollywood zagrał w filmie "Ludzie za kratami" wraz z innymi rodowitymi szczecinianami: Ditą Parlo i Heinrichem von Twardowskim. Po przejęciu władzy przez Hitlera został objęty zakazem wykonywania zawodu, później oddał się służbie filmowej propagandy. W 1945 r. aresztowany przez Sowietów, zmarł z wycieńczenia w obozie Sachsenhausen.

Będą kolejne tablice

Kolejnymi przystankami na szlaku są kamienice przy ul. Krzywoustego 72, al. Piastów 14, al. Piastów 66, al. Bohaterów Warszawy 106, al. Wojska Polskiego 63, ul. Wielkopolskiej 29 i al. Piłsudskiego 29. Mieszkali w nich kolejno: kompozytor Leon Jessel, aktor, śpiewak i reżyser Antoni Kaczorowski, nauczycielka i pierwsza dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego w Szczecinie Janina Szczerska, żołnierz Armii Krajowej Janina Smoleńska, architekt Wilhelm Meyer- Schwartau, piosenkarka Helena Majdaniec, pionier motoryzacji Emil Stoewer i konsul Heliodor Sztark.

Przed nami kolejne etapy: 21 czerwca o godz.17 przy ulicy Krzywoustego 72 odbędzie się odsłonięcie tablicy na kamienicy w której mieszkał Leon Jessel. 28 czerwca, także o godz. 17 podobna uroczystość odbędzie się przy alei Wojska Polskiego 63, w kamienicy gdzie mieszkał Wilhelm Meyer-Schwartau.