Matka Kościoła Pomorza Zachodniego

30 września 1890 roku, po zaledwie dwóch latach budowy kościół został konsekrowany przez ks. arcybiskupa Georga Koppa. Jak na tamte czasy kościół powstał w błyskawicznym tempie.

- Wiele lat przez budową rozpoczęła się zbiórka pieniędzy na ten cel – mówi ks. dr Aleksander Ziejewski, proboszcz parafii pw. Św. Jana Chrzciciela. – Odbywały się nawet loterie, budowę wsparła także cesarzowa, czynny udział przy powstawaniu świątyni mieli Polacy mieszkający w tym czasie w Szczecinie.

Wspierali budowę finansowo  W 1884 roku zorganizowano loterię fantową i zebrano przy tym 3000 marek. Odbyła się też aukcja wartościowych przedmiotów dostarczonych przez szczecinian. Z diecezjalnej kolekty otrzymano 18 500 marek. Pieniądze napływały też ze Śląska, Nadrenii i Westfalii. Stowarzyszenie Bonifratrów z Padeborn przesłało 1500 marek, bp Henryk Förster z Wrocławia przekazał 10 000 talarów. Parafianie szczecińscy zebrali 1500 talarów.

Zanim powstał kościół w Szczecinie działała parafia katolicka. Dotychczasowa gmina otrzymała status parafii 29 maja 1809 roku, czyli za czasów okupacji miasta przez Francuzów. Można było zatem prowadzić księgi kościelne, udzielać chrztów, ślubów i uczestniczyć w pogrzebach. Do parafii należało też kilka filii.

Polskie ślady Żeby znaleźć polskie ślady w świątyni wystarczy wejść do wnętrza. Tutaj można odnaleźć tablicę ku czci 113 parafian poległych podczas pierwszej wojny światowej.
- Siedemdziesiąt jeden z nich to polsko brzmiące nazwiska – mówi ks. Aleksander. – W okresie międzywojennym przy parafii działały organizacje polonijne. Było to stowarzyszenie i chór polski, ich sztandary były przechowywane w świątyni. W maju 1935 roku w kościele odprawiono mszę za marszałka Józefa Piłsudskiego, specjalne zaproszenia do uczestniczenia w tym wydarzeniu rozsyłał konsul Polski w Szczecinie. Kopia takiego zawiadomienia dotrwała do naszych czasów.

Papieskie breve

Ważną datą w dziejach kościoła jest 21 czerwca 1922 roku, wówczas to, w dwusetną rocznicę odnowienia katolicyzmu na tych ziemiach, kościół zyskał tytuł "Matki Kościoła Pomorza Zachodniego" tzw. "Fary".

- Oryginał tego dokumentu, sporządzonego na pergaminie  jest przechowywany w parafii – dodaje ksiądz proboszcz.

W breve wykaligrafowanym w łacinie czytamy między innymi: „Na wieczną rzeczy pamiątkę - ponieważ parafialny kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w mieście Szczecinie położony wewnątrz granic Archidiecezji Wrocławskiej, wyróżnia się sędziwością i powagą, i według prawa i zasługi może być uważany za matkę innych kościołów, które znajdują się w prowincji pomorskiej; ponieważ Umiłowany Syn Nasz Adolf Bertram kardynał Świętego Kościoła Rzymskiego, z rozporządzenia apostolskiego Arcybiskup Wrocławski, w imieniu wiernych tego samego miasta Szczecina, usilnymi prośbami prosił Nas, abyśmy wspomniany Kościół szczeciński tytułem Prepozyturalnego ozdobić zechcieli, My uznaliśmy ochoczo i dobrowolnie, że te pragnienia po winny być spełnione.

Dlatego po wysłuchaniu Czcigodnego Brata Naszego Kajetana de Lai Kardynała Świętego Kościoła Rzymskiego, Biskupa (tytularnego kościoła) św. Sabiny, Sekretarza Komisji Konsultorów, powagą Naszego Apostolstwa, na podstawie przedłożonego pisma, na zawsze Kościół Parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela miasta Szczecina, w granicach Archidiecezji Wrocławskiej, wynosimy do stopnia i godności kościoła prepozyturalnego, jemu wszystkie przywileje, insygnia i prawa udzielamy, z których korzystają pozostałe tego rodzaju kościoły według prawa i tradycji (...).
Datowane w Rzymie, u św. Piotra, z pieczęcią Rybaka, dnia 21 czerwca roku 1922

Po wojnie Ledwo do Szczecina przybyła ekipa z prezydentem Piotrem Zarembą w zbombardowanym kościele odprawiono polską mszę.

- Pierwsza msza święta była celebrowana 6 maja 1945 przez ks. rektora Floriana Berlika z Towarzystwa Chrystusowego – wyjaśnia ks. Aleksander. - O godz. 11 w skromnej, lecz wypełnionej kaplicy przy kościele św. Jana Chrzciciela. Ksiądz  Berlik sprawował mszę św. w intencji ojczyzny, Szczecina i polskich władz. Obecni byli wszyscy Polacy z członkami zarządu miasta na czele. Asystę honorową pełnili strażacy, wśród nich ekipa z Poznania. Nabożeństwo zakończono hymnem „Boże, coś Polskę".

W kościele przebywał także „Prymas Tysiąclecia”, w listopadzie 1952 roku ks. prymas Stefan Wyszyński został kardynałem. Nominacja przyszła w trakcie podróży do Szczecina.

30 listopada 1952 roku wypowiedział się: „Cieszę się, że wieść o tym doszła do mnie w Szczecinie i że stąd, ze Szczecina będę mógł wysłać do Ojca św. depeszę z podziękowaniem. Bóg jeden wie, jakie to ma znaczenie, że z polskiego Szczecina Prymas Polski, który tu przybył pełnić swą pracę duszpasterską - dziękuje Ojcu św. za wyróżnienie. A was wszystkich, dzieci moje proszę, abyście wspomagali mnie modlitwami swoimi.”

Papież nadaje tytuł

W 2008 roku papież Benedykt XVI przyznał kościołowi pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie honorowy tytuł bazyliki mniejszej. Jest to druga świątynia, po katedrze Św. Jakuba w diecezji wyróżniona tym tytułem. Tytuł "bazyliki mniejszej" jest nadawany przez papieża i otrzymują go kościoły wyróżniające się wartością zabytkową, albo ze względu na swoje walory historyczne bądź duszpasterskie.

Fot. Adam Słomski

- 120 lat temu konsekrowano obecną bazylikę Św. Jana Chrzciciela, to wielkie święto dla naszej parafii – mówi ks. ks. prałat dr Aleksander Ziejewski, proboszcz parafii pw. św. Jana Chrzciciela.