Początki cmentarza przy ulicy Goleniowskiej sięgają 1914 roku. Wtedy został wyznaczony teren pod nekropolię. Jednak dopiero 16 lat później założono pierwsze kwatery. Co ciekawe, od początku nie był to cmentarz wyznaniowy, chowano tutaj osoby wyznania katolickiego i protestanckiego. W 1938 roku powstała kaplica, jednak do dzisiaj, zachowały się tylko jej fundamenty. Niestety podobnie jest z innymi pozostałościami historycznymi.
– Większość nagrobków niemieckich została zniszczona, a mogiły wyrównane – mówi pani Maria, która opiekuje się grobem rodzinnym. – Pamiętam, że nie było ich wiele, ale jeden na pewno pozostał. Ocalał tylko dlatego, bo pozostała tu rodzina,która przez długi czas opiekowała się grobem. Kiedyś przez długi czas stał samotnie, teraz otaczają go nowe groby. Jest zarośnięty bluszczem. Już dawno stracił tabliczkę.
Na cmentarzu najwięcej jest grobów z drugiej połowy dwudziestego wieku. Jednak pilnie śledząc informacje o pochówkach, można znaleźć mogiły z czasów pionierskich, a nawet wcześniejszych. Zaraz przy bramie głównej mieści się kwatera dziecięcia.
– To były zaledwie kilkuletnie dzieci – mówi 75-letnia Janina Sroczyk. – Pamiętam, że po wojnie była wysoka śmiertelność wśród dzieci, tak było do początku lat pięćdziesiątych. Wtedy, brakowało fachowej opieki lekarskiej, a jadło się byle co. Najsłabsze dzieci umierały.
Przy głównej alei mieści się pomnik upamiętniający polskich żołnierzy poległych w walkach o przyczółek dąbski w 1945 roku. Pod koniec drugiej wojny światowej, na prawym brzegu Odry pod Dąbiem, rozegrała się jedna z najbardziej zaciekłych bitew końcowego okresu wojny. Niemcy rozpaczliwe bronili przyczółka, który zagrażał Armii Czerwonej nacierającej na Berlin. Wywiązały się kilkutygodniowe walki, które doprowadziły do zniszczenia ówczesnego Altdamm.
– Walki trwały bardzo długo, a Niemcy zaangażowali sporo sił – mówi Marian Erenc, historyk wojskowości. – Zgodnie z dyrektywą Hitlera, rejon Szczecina był filarem obrony na Pomorzu i należało go utrzymać. Czas brutalnie potraktował stare nagrobki, ale nawet dziś, po wnikliwych poszukiwaniach, można znaleźć pozostałości nagrobnej architektury. Tak jest, m.in. z lwimi pyskami, które zdobią słupki, otaczające jedną zmogił. Dziś są jednym z nielicznych elementów przypominających o bogatym wystroju dawnych grobów. Inny szczegół to róże oplatające krzyż. Choć wykonane są z gipsu, to wyglądają jak zastygłe, prawdziwe kwiaty.
Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w Dąbiu było kilka cmentarzy. Między ulicami Pomorską, Potok i Łąkową mieścił się wojskowy cmentarz honorowy (Militär Ehrenfriedhof), założony w 1870 roku, jako miejsce pochówku dla garnizonu.
W pobliżu nekropolii znajdowały się baraki żołnierzy francuskich – jeńców z wojny prusko-francuskiej. W latach 1870-71 pochowano tu 49 Francuzów, którym wystawiono pomnikowy obelisk. Wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej, na cmentarzu pojawiły się kolejne nagrobki. W 1916 roku, na oddzielnej kwaterze, chowano jeńców rosyjskich. Co istotne, dwa lata później, powstał plan budowy dużego cmentarza garnizonowego, ale ostatecznie nie został zrealizowany. W latach dwudziestych XX wieku cmentarz został zamknięty, a 50 lat później zlikwidowany. Obecnie na jego miejscu stoi hala zakładów mięsnych.
W Dąbiu istniał również cmentarz komunalny przy ulicy Puckiej. Założono go w 1816 r. po wypełnieniu cmentarza przykościelnego. W 1876 roku został powiększony,ponad pół wieku później zamknięty.
Wskaźnik Bogactwa Narodów, wiemy gdzie jest Polska
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
